Przejawy depresji w okresie dzieciństwa i młodości są często niecharakterystyczne, przypominają przejawy innych stanów i zaburzeń, a ich rozpoznanie wymaga niekiedy znacznego wysiłku. Diagnoza depresji u dziecka może być trudna, ze względu na podobieństwo objawów zarówno do zachowań
i emocji towarzyszących okresowi dojrzewania, jak i innychzaburzeń takich, jak ADHD czy zaburzeń odżywiania.
W okresie dojrzewania liczba przypadków zaburzeń depresyjnych wśród dzieci, wyraźnie wzrasta osiągając poziom porównywalny z zachorowalnością u dorosłych. Związane jest to zapewne
z wpływem czynników hormonalnych, ale również ze stresem szkolnym, presją, by dostosować się do grupy rówieśniczej, odnieść sukces. Młody człowiek musi radzić sobie z wieloma trudnymi zadaniami rozwojowymi, takimi jak: określenie własnej tożsamości seksualnej, stopniowe zdobywanie samodzielności oraz separacja od rodziny. Nastolatki częściej określają siebie i innych stosując porównania, postrzegają siebie jako „lepszych” lub „gorszych” od innych ludzi. W okresie dojrzewania bardzo ważny staje się wygląd i wiele nastolatków uważa, że nie odpowiadają kulturowo przyjętym standardom. Szczególnie podatne na tego typu procesy są dziewczęta, u których zależny od procesu dojrzewania przyrost tkanki tłuszczowej kłóci się z dążeniem do zachowania szczupłej sylwetki.
Dla depresji w tej grupie wiekowej charakterystyczny jest nastrój rozdrażnienia oraz złość. Często pojawia się wycofanie społeczne, zmiany apetytu (zwiększenie lub zmniejszenie), wahania rytmu dobowego, utrata zainteresowania zajęciami, które wcześniej sprawiały przyjemność, jak sport czy spotkania towarzyskie. Podobnie, jak w młodszej grupie wiekowej, depresji okresu dojrzewania często towarzyszą zaburzenia lękowe i zaburzenia zachowania. Natomiast częściej obserwuje się
w tej grupie zaburzenia odżywiania (szczególnie u dziewcząt) oraz nadużywanie alkoholu
i innych substancji psychoaktywnych.
Dorosłych powinny zaniepokoić i skłonić do szukania pomocy obserwowane u dzieci:
- smutek, poczucie bezradności, poczucie braku nadziei i sensu życia,
- niskie poczucie własnej wartości, nadmierne poczucie winy,
- ograniczenie lub rezygnacja z zainteresowań i aktywności, które dotychczas sprawiały radość,
- zmiany w zakresie aktywności psychoruchowej – spowolnienie lub pobudzenie,
- spadek energii, nadmierna męczliwość,
- zaburzenia koncentracji uwagi,
- wzrost lub spadek apetytu,
- zmiana wzorca snu (utrzymujące się przez pewien czas wyraźne trudności z zasypianiem lub wczesne wybudzanie).
Czynniki ochronne i zapobieganie depresji u dzieci i młodzieży.
Ważnym czynnikiem zapobiegającym późniejszym zaburzeniom emocjonalnym i stanom depresyjnym jest bezpieczne, stabilne otoczenie, w którym dziecko spędza pierwsze lata życia. Dla prawidłowego rozwoju dziecka oraz jego poczucia bezpieczeństwa i pewności siebie konieczna jest spokojna atmosfera w domu. Oprócz przyjaznej i akceptującej postawy najbliższych, istotne znaczenie
w podtrzymaniu zdrowia psychicznego ma stabilna atmosfera w środowisku szkolnym. Istotne jest zapobieganie takim negatywnym czynnikom jak: przemoc w szkole, nasilona rywalizacja i presja ze strony rówieśników oraz nadmierny nacisk na osiągnięcia szkolne.
Chociaż określenie czynników środowiskowych wywołujących lub nasilających przebieg depresji jest łatwe, to jednak zapobieganie im sprawia wiele trudności.
W opracowaniu wykorzystano:Firlej M.: Nastoletnia depresja. Poradnik dla rodziców. Warszawa 2018. Materiał opracowany w ramach ogólnopolskiej kampanii społeczno-edukacyjnej Forum Przeciw Depresji.
Całość broszury dla rodziców dostępna pod linkiem:
https://forumprzeciwdepresji.pl/nastoletnia-depresja/strefa-rodzica
